Özel Gaziantep Akademi Hastanesi  Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Ömer EVİRGEN yaz mevsimlerinde yaşanabilecek Yüzme Havuzu Enfeksiyonları hakkında birbirinden önemli açıklamalar yaptı.

Yüzme popüler bir spor aktivitesidir ve aynı zamanda düzenli fiziksel aktivite yapmak için de kullanılır. Su bazlı fiziksel aktivitelerin Romatoit artrit ve osteoartrit gibi kronik hastalıklara ve ruh sağlığına iyi geldiği, özellikle yaşlılarda yaşam kalitesini arttırdığı gösterilmiştir. Ancak bunu yaparken su kaynaklı hastalıklara da dikkat etmemiz icap etmektedir. 

Yüzme havuzlarının (su oyun parkları, sıcak su havuzları, jakuzi vb.) sebep olduğu hastalıklar suda bulunan mikrop ve kimyasallar nedeniyle ortaya çıkar. Bunlar yutularak, buğu veya aerosoller halinde solunarak ya da kontamine suya direk temas yoluyla bulaşabilmektedir. Bu hastalıklar ayrıca sudaki kimyasallardan veya havada gaz haline dönüşen kimyasallardan kaynaklanabilir. Havuz suyu ile bulaşan bu hastalıklar gastrointestinal, deri, kulak, solunum, göz, nörolojik ve yara enfeksiyonları dahil olmak üzere çok çeşitli olabilir. Bu hastalıklar hakkında temel bazı bilgilere sahip olmak havuzlarda, su parklarında ve tedavi amaçlı kullanılan sıcak su havuzlarında daha iyi vakit geçirmemize ve su kaynaklı hastalıklardan korunmamıza katkı sağlayabilir. 

 1. İshal hastalığı 

İshal en sık görülen havuz suyu kaynaklı hastalıktır. İshal ve yüzme birlikte düşünülemez. İshali olan veya son iki hafta içinde ishal hastalığı geçirmiş kişiler havuza girdiklerinde havuz suyunu kontamine etme riskleri vardır. Etkenler sıklıkla Cryptosporidium, Giardia, Shigella, norovirus ve E. coli O157:H7’dir. 

Havuz, klor ve pH bakımından çok iyi bile olsa genel kanaatimizin aksine bazı mikroorganizmalar dakikalarca veya günlerce yaşayabilir. Eğer havuzun kontamine olduğunu düşünüyorsanız ne kadar az su yutarsanız enfekte olma ihtimaliniz o kadar az olur.  Özellikle iki etkenden bahsedecek olursak; 

-Cryptosporidium; son yıllarda özellikle batı ülkelerinde havuz kaynaklı ishal hastalıklarının başlıca nedenleri arasında sayılmaktadır. Klora dayanıklı olduğu için havuz suyunda günlerce canlı kalabilir. Özellikle küçük çocuklar, hamileler ve bağışıklığı baskılanmış kişiler için risk oluşturmaktadır. 2-3 haftaya kadar uzayan ishallere neden olabilir. 

-Giardia; sıklıkla yüzme havuzu kaynaklı ishal salgınlarına neden olan bir başka patojendir. Uygun klorlu havuzlarda bile 45 dakikaya kadar canlı kalmasını sağlayan sert bir dış kabuğu vardır. 1-2 haftaya kadar uzayan ishallere neden olabilir. 

2. Döküntülü hastalık 

-Kaplıca (Sıcak su havuzu) döküntüsü (Pseudomonas Dermatiti / Follikülit); Kirlenmiş su, bir kişinin cildiyle uzun süre temas ederse, sıcak su havuzu döküntüsüne neden olabilir. 

Sıcak su havuzu döküntüsü genellikle Pseudomonas aeruginosa’nın neden olduğu bir enfeksiyondan kaynaklanır. Belirtileri; 

Deride kaşıntılı ve kırmızı renkli döküntüler oluşur.  Döküntüler genellikle daha önce mayoyla kaplı olan bölgelerde belirgindir.  Özellikle kıl köklerinin etrafında irinli lezyonlar vardır.Her yaştan insanı etkileyebilir. Çoğu döküntü, birkaç gün içinde tıbbi tedavi olmadan temizlenir. Ancak daha uzun sürmesi durumunda sağlık uzmanına danışılması gerekir. 

 3. Kulak enfeksiyonları 

Kulak enfeksiyonları genellikle yüzme esnasında kulağa giren kontamine su mevcudiyeti ile ilişkilidir. Yüzücü kulağı veya otitis eksterna olarak bilinen bu enfeksiyon, çocuklarda yaygın olarak görülen orta kulak enfeksiyonu ile aynı değildir. 

-Yüzücü kulağı (Otitis Eksterna); belirtileri birkaç gün içinde ortaya çıkar.  Kulak içi kaşıntılıdır. Kulakta kızarıklık ve şişlik vardır. Enfekte kulak çekildiğinde veya kulağa basınç uygulandığında ağrılıdır. Enfekte kulaktan iltihabi akıntı olabilir. 

Tüm yaş gruplarında görülse de çocuklarda daha sık görülür ve oldukça ağrılıdır. 

Kulağa giren kontamine su orada uzun süre kaldığında mikroorganizmalar için mükemmel bir ortam oluşturur ve enfeksiyona neden olur. Bu enfeksiyon kişiden kişiye bulaşmaz. Yüzücü kulağı belirtileri görüldüğünde bir sağlık uzmanına başvurmanız gerekir. 

-Yüzücü kulağı riskini azaltmak için; 

Kulaklarınızı mümkün olduğu kadar kuru tutunuz.Yüzerken bone ve kulak tıkacı kullanın.Kulaklarınızı iyice kurutmak için bir havlu kullanın. Suyun kulak kanalından çıkmasına izin vermek için kulağınız aşağı bakacak şekilde başınızı eğin.  Suyu boşaltmak için kulağınız aşağı bakarken kulak memesini farklı yönlere doğru çekin. Kulaklarınızda hala su varsa, kulak kanalındaki havayı hareket ettirmek için saç kurutma makinesi kullanmayı düşünün.Kurutucuyu en düşük ısı ve hız ayarında kullanın.Kurutucuyu kulağınızdan 5-10 cm uzakta tutun. Kulak kanalınıza (pamuk uçlu çubuklar, kurşun kalem, ataç veya parmaklar dahil) hiçbir nesne koymayın. Kulak kirini çıkarmaya ÇALIŞMAYIN. Kulak kiri, kulağınızın enfeksiyondan korunmasına yardımcı olur. Kanalınızın kulak kiriyle tıkalı olduğunu düşünüyorsanız, sağlık uzmanınıza danışın. Damlalar; kulak tüpü olanlar, hasarlı kulak zarları, dış kulak yolu enfeksiyonları veya kulak akıntısı olan kişiler tarafından kullanılmamalıdır. 

Kulaklarınızda ağrı, rahatsızlık veya akıntı varsa, sağlık uzmanınıza danışın. Dezenfektan ve pH seviyelerinin günde en az iki kez kontrol edildiği havuz ve sıcak sularda mikropların yayılma olasılığı daha düşük olduğundan böyle yerleri tercih edin. 

4. Solunum yolu enfeksiyonları 

Yüzücüler, zararlı mikroplar içeren bir havuzdan veya sıcak sudan çıkan buharı solurlarsa, solunum yolu enfeksiyonları açısından risk altındadırlar. Burada en sık sorumlu tutulan mikroorganizma Legionella’dır. Legionella, Lejyoner hastalığı olarak ta bilinen Lejyonella pnömonisine neden olur. Lejyonella hastalığı genellikle antibiyotiklerle başarılı bir şekilde tedavi edilse de bazen ölümcül de seyredebilir. Bazı kişilerde hastalığın kliniği daha ağır seyretmektedir; 

50 yaş ve üzerindekiler 

Sigara içenler 

Kronik akciğer hastalığı olanlar (KOAH) 

Bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler 

Lejyonella hastalığı insandan insana bulaşmaz. Legionella doğal olarak sularda, özellikle de ılık suda bulunur. Kaplıca ve SPA’lar yeterince temizlenmediğinde ve uygun bir şekilde dezenfekte edilmediğinde buharın solunması ile hastalık gelişebilir. 

Yüksek su sıcaklıklarında, Legionella gibi mikropları öldürmek için gerekli olan dezenfektan düzeylerini korumak zor olduğundan, sıcak su havuzlarının dezenfektan ve pH seviyelerinin uygunluğundan emin olun. Özellikle daha kalabalık kullanımlarda dezenfektan ve pH kontrollerinin daha sık yapılması gerektiğini unutmayın. 

5. Gözlerin ve akciğerlerin kimyasal irritasyonu 

-Yüzdükten sonra gözlerde kızarıklık, burun ve boğazda yanma varsa, idrar, kaka ve teri suçlayabiliriz! 

Yüzücülerin sağlığını korumak amacıyla havuz suyuna sıklıkla klor eklenir. Ancak sudaki klor, yüzücülerin vücutlarından suyla temas sonucu havuz suyuna geçen (çiş, kaka, ter , kir, cilt hücreleri ve kişisel bakım ürünleri gibi) ürünlerle birleşir. Bu ise iki soruna neden olur; 

Sadece serbest klor mikropları öldürebileceğinden sudaki klor seviyesi azalmıştır.

Sudaki klor kimyasal irritan olan kloraminlere dönüşür.

Klor ve pH seviyesi uygun olan sağlıklı havuzlarda güçlü bir kimyasal kokusu alamazsınız.  Eğer güçlü bir şekilde klor kokusu alıyorsanız bu muhtemelen kloramin kokusudur. Bu da havuzdaki serbest klor seviyesinin azaldığının ve havuz suyunun kirlendiğinin göstergesidir. Sudaki kloramin gaz formuna dönüşerek havaya karışır. Bu özellikle iyi havalandırılmayan kapalı yüzme havuzları için daha büyük bir problemdir. Bu kloraminler bazen içme sularında kullanılan kloraminden faklıdır. 

-Kloraminler sağlığımızı nasıl etkilerler?  

Herkeste (yüzücüler ve havuz dışında olup aynı havayı soluyan kişiler)  

Solunum belirtilerine (burunda yanma, öksürük ve hırıltılı solunum) neden olur. 

Astım ataklarını tetikleyebilir. 

Yüzücülerde ise  

Gözlerde kızarıklık ve batma 

Deri irritasyonu ve döküntülere neden olur.

6.Yüzme havuzu ile bulaşmayan enfeksiyonlar 

-Baş biti (Saç biti) 

Yüzme havuzu ile yayılma ihtimali düşüktür. Baş biti saçlara tutunarak hayatta kalır ve havuzdaki klor seviyesi bitleri öldürmese de saç su altındayken bile ondan ayrılmazlar. Baş biti ancak havlu, saç fırçası gibi kişisel eşyaların paylaşımı sonucu temas yoluyla yayılır. 

-MRSA enfeksiyonu, 

MRSA (Metisiline dirençli Stafilococcus aureus), uygun dezenfektan (klor) ve pH seviyelerine sahip olan havuz suyunda uzun süre dayanamaz. Bu şekilde bir yayılım bildirilmemiştir. 

-Kıl kurdu (Oksiyur, Enterobius vermicularis) 

Yüzme havuzu kullanımı ile nadiren yayılmaktadır. Enfeksiyon kıl kurdu yumurtalarının yutulması ile ortaya çıkar. Havuzlardaki klor seviyesi kıl kurdu yumurtalarını öldürmek için yeterli olmasa da binlerce litre suda o birkaç yumurtaya denk gelme olasılığınız düşüktür. 

7. Havuz kullanımında sağlık için dikkat edilmesi gerekenler 

- İshaliniz varsa havuza girmeyin 

- Havuza girmeden önce mutlaka duş alın ve vücudunuzdaki her türlü kirden kurtulun.

- Havuzda su içindeyken tuvaletinizi yapmayın. 

- Havuz suyunu yutmayın.

- Her saat başı çocuklar için tuvalet molası verin, bezi varsa kontrol edin ve havuzdan uzak bir bölgede değiştirin, bol miktarda su için, güneş kremini her saat başı yeniden uygulayın.

- Klor ve pH düzeylerinin uygunluğunu kontrol edin.

- Havuzlarda; serbest klor düzeyinin  (1–3 mg/L veya ppm) ve pH (7.2–7.8) olması ideal mikrop öldürücü ortamı sağlar. 

- Kaplıca/SPA’larda; uygun dezenfektan düzeyleri (klor 2–4 ppm] veya bromine 4–6 ppm) ve pH (7.2–7.8) olması ideal mikrop öldürücü ortamı sağlar. Kaplıca/SPA’larda ölçümler günde iki kez yapılmalıdır. Sıcak su havuzlarının suları düzenli olarak değiştirilmeli ve havuzlardaki biyofilm tabakasının ovma yapılarak çıkarılması gerekir. 

- Pratik test şeritleri ile bu ölçümleri kendiniz de yapabilirsiniz.