Özel Gaziantep Sevgi Hastanesi (KBB) Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı  Yard. Doç.Yasin SARIKAYA ’’Horlama ve Uyku Apne hastalığı''  hakkında okuyucularımızı bilgilendirdi.

Uykuda nefesin 10 saniyeden daha uzun süre kesilmesi “apne” olarak adlandırılıyor. Uykuda nefesin kısmi kesilmesi ise horlama olarak ortaya çıktığını söyleyen Dr.SARIKAYA “Uyku apnesi” ve buna bağlı görülen “gündüz aşırı uykululuğu’ hayati sorunlara neden olabilen önemli bir sorun ancak birçok insan bu sorunu ya kabullenmiyor ya da görmezden geliyor. Apne, hastanın kendisinden çok etrafının farkında olduğu, sinsi olarak bazen uzun süreçte, bazen erken dönemde ciddi sağlık problemlerine(Hipertansiyon, diyabet, inme, uykuda ani ölüm, kalp krizi) neden olan, ciddiye alınması gereken bir durumdur.

HORLAMA ?

Normal yetişkinlerin % 45’i en azından ara sıra ve % 25’i devamlı olarak horlar. 30-35 yaş grubu erkeklerin % 20’si, kadınların % 5’i; 60 yaş grubu erkeklerin % 60’ı, kadınların % 40’ı daima horlar . Obez kişilerde horlama zayıf olanlara göre 3 kat daha fazla görülür. Horlama sesinin oluşmasında yumuşak damağın ve küçük dilin normalden uzun olması(mallampati3-4),tosiller ve/veya adenoid hipertrofi , nazal patolojiler(septum deviasyonu, konkahipertrofisi, sinüzit, nazal polip vb.) horlamayı ve apneyi tetikleyebilir.

UYKU APNESİ ?

OUAS’nun Prevelansı %2-4 arasında değişmektedir. Uyku apnesi santral ve obstrüktif tipte olabilir. Obstrüktif tip apne, uyanık durumda iken üst solunum yollarını açık tutan orofarengeal bölge kaslarının tonusu uyku sırasında azalır ve hava sütununun daralmasına bağlı, hava akım hızı artar ve etraf dokularda oluşan negatif basınç etkisi ile horlama ve ileri düzeyde de obstrüktif tip apneler görülür. Bu solunum problemleri sonucunda uyku esnasında kan oksijen düzeyleri düşmesi sonucun da kişilerde uyku bölünmeleri(arousal) görülür.

OUAS ‘nun horlama, gündüz aşırı uyku hali ve yakınları tarafından fark edilen gece uykuda solunum durması en tipik üç bulgusudur. Bunlardan başka yorgunluk-dinlenememe , sabah baş ağrıları,gece çarpıntı ve boğulma hissi, sinirlilik,unutkanlık,depresyon,cinsel isteksizlik diğer görülen bulgulardır.

Tüm bu semptomlara rağmen hastalar çoğu kez hastalıklarının farkında değildirler veya reddetme eğilimi gösterirler. Apneler genelde yatak odası partnerleri tarafından tanımlanır. Ancak uyku apnesi ile gürültülü horlama mutlaka ayırt edilmelidir.

Üst solunum yollarında daralmaya yol açan olan faktörler OSAS içinde risk faktörlerini oluşturur. Özellikle kilo fazlalığı-obezite, yaş, cinsiyet, kullanılan ilaçlar gibi genel faktörler yanında, burun boğaz bölgesinin yapısı,çene yapısı, baş-boyun pozisyonu ve boyun çapı genişliği gibi anatomik faktörlerde etkili olmaktadır. Sigara ve alkol kullanımı OSAS riskini artıran en yaygın nedenler arasındadır.

TANI ?

Uyku bozukluklarının en önemli tablolarından biri olan ve uykuda ölümlere kadar varan ağır sonuçlarını bildiğimiz OUAS’nun erken tanı ve tedavisi bu hastalar için hayati önem taşımaktadır. Kulak Burun Boğaz (KBB) hekimleri tarafından yapılan ayrıntılı üst solunum yolu muayenesi OSAS tanısında önemlidir.Bu hastaların tanısı genelde kendi ve etrafındaki kişilerden alınan anamnez ile şüphelenilir, KBB muayenesinde nazal patolojiler, küçük dil ve yumuşak damak (mallampati) durumu belirlenir. Hastalara yapılan müller manevrası ile(ideali uyku endoskopisi) obstrüksiyon seviyesi ve yerleri tespit edilir.

Ancak tanıda altın standart polisomnografidir. Bu işlemde özel olarak hazırlanan odalarda teknisyen nezaretinde uyutulan hastaların EKG, EEG, solunum hızı ve amplitüdü, kan oksijen saturasyonu, göğüs ve ayak hareketleri kaydedilir. Hastalığın kesin tanısını koydurduğu gibi apne-hipopne indeksi (AHI) oluşturularak hastalığın tipi ve derecesi de standardize edilir.

1.AHI 0-4 : Basit Horlama

2.AHI 5-15 : Hafif derecede OUAS

3.AHI 16-30 : Orta derecede OUAS

4.AHI >31 : Ağır derecede OUAS olarak sınıflandırılır.

TEDAVİ ?

Uyku laboratuvarında yapılan testle hastalığın tanısı konulup, ağırlık derecesi belirlenmektedir. Bu şekilde her hasta için en uygun tedavi şekli planlanmaktadır. Tedavi medikal ve cerrahi olarak 2 ye ayrılır.Öncelikle hastaların genel önlemlere dikkat etmeleri önerilir. Bunlar kilo verilmesi, alkol, sigara ve sedatif ilaç kullanımının kısıtlanması, reflüyü önleyici tedbirler ve uyku pozisyonunun ayarlanmasıdır.

Özellikle uyku ile ilgilenen Kulak Burun Boğaz hekimleri bu hastalığın hem medikal hem de cerrahi tedavisini yapmaktadırlar. Bir hastanın tedavisini belirlerken hastanın genel durumu , nazal ,orofarengeal , nazofarengeal ,larengeal patolojiler dikkatli bir şekilde incelenmelidir. OUAS’lu hastaların hem tedavi yöntemini belirleme, hem de medikolegal açıdan polisomnografi testi yapmaları önemlidir. Uyku testine (polisomnografi) yatırılacak her hasta öncelikle bir KBB hekimi tarafından muayene edilmeli , özellikle ve öncelikle nazal patolojileri düzeltilmelidir. Polisomnografi sonrasında ; hastaya CPAP tedavisi verilecekse bile CPAP uyumunu arttırmak, verilecek olan basınç düzeyini azaltmak için nazal patolojilerin önceden cerrahi olarak düzeltilmesi önemlidir.

1-Bu hastalığın en etkili ve kesin tedavisi sürekli pozitif basınçlı hava veren CPAP dediğimiz cihazlardır.

2- Ağız içi Araç Tedavisi: bunlar basit horlama ve hafif dereceli OUAS ‘lu hastalara uygulanabilir.

 3- Cerrahi Tedavi: OUAS’un en özgün ve en etkin tedavisi CPAP tedavisi olmakla birlikte, darlık yerinin tam olarak saptanabildiği (burun muayenesi ve müler manevrası) olgularda ve CPAP cihazına adapte olamayan hastalara cerrahi tedavi uygulanabilir. Ancak cerrahi esas olarak düzeltici , bazen çoklu seviyeli cerrahi şeklinde olması gerekir.

Nazal cerrahilerden başka KBB kliniklerinde horlama ve OUAS ‘lu hastalara uygulanan cerrahiler ; nazofarenk patolojileri(adenoidekltomi), yumuşak damak(anterior palatoplasti) ,küçük dil(uvula,) lateral farengeal bantlar, tonsiller bölge (tonsillektomi, tonsillotomi), dil kökü müdahaleleri, dil kökü askısı, hyoid süspansiyon, maksillo - mandibüler ilerletme, radyofrekans müdahaleleri sayılabilir. Bunlar ya tek başına ya da kombine cerrahiler olarak uygulanmaktadır. Son yıllarda obez olan OUAS’lu hastalara bariatrik cerrahi tedavisi yapılmaktadır.

OUAS ‘lu hastalar tedavi edilmezse; DİKKAT!!!

Kalp damar sisteminde; kalp krizi riski, kardiyak ritim düzensizlikleri, hipertansiyon, kardiyak hipertrofi ve ani ölüm,

Sinir sistemi: Beyin felçleri, baş ağrıları, depresyon, unutkanlık, karar verme yeteneğinde azalma,

Hormonal sistem: Büyüme hormonunda azalmaya bağlı çocuklarda gelişme geriliği, cinsel isteksizlik, insülin seviyesinde artma, şekere yatkınlık, 

Diğer: Trafik kazaları, evlilik sorunları, yaşam kalitesinde azalma, reflü