ERKEN TANI VE HIZLI GİRİŞİM HAYAT KURTARIR

Özel Gaziantep Sevgi Hastanesi Doktorlarından Kalp ve Damar Cerrahisi Yard. Doç. Opr. Dr.İhsan ALUR /  AKUT AORT DİSEKSİYONU hakkında  okuyucularımızı bilgilendirdi.

Akut Aort Diseksiyonu (AAD) nedir? 

İnsan vücudundaki en büyük atar damar olan ‘Aort’un iç veya orta tabakasında, uzun süre yüksek basınca maruz kalma veya aort duvarında herhangi bir nedenle oluşan zayıflıktan dolayı, ani bir yırtılma ile başlayan ve hayatı tehdit eden ölümcül komplikasyonları olan bir hastalıktır. Bu hastalık Kalp ve Damar Cerrahisinin en acil tedavi edilmesi gereken hastalıklarının başında gelir. AAD olan bir hastada erken tanı ve hızlı girişim hayat kurtarır.

AAD risk faktörleri nelerdir?

AAD’un gelişiminde rol oynayan bir çok hazırlayıcı (predispozan) faktör vardır. Bunların başında; kontrol altına alınmamış (tedavi edilmemiş) hipertansiyon (HT), aortun orta (media) tabakasının kistik nekrozu, doğuştan iki yaprakçıklı (biküspit) aort kapak bulunması, Marfan sendromu (anormal bağ dokusu yapısı ile karakterize bir sendrom olup, iskelet sistemi ile birlikte kalp damar ve görme ile ilgili sistemleri tutan genetik bağ dokusu hastalığıdır), aort koarktasyonu (doğumsal bir anomalidir ve aortun kalpten çıkışından başlayarak bacak damarlarına kadar olan herhangi bir bölgesinde darlık olmasıdır), annüloaortik ektazi gibi çoğu genetik olan hastalıklar yer alır. Bu hastalığı tetikleyen ya da oluşumunu hızlandıran sonradan kazanılmış faktörler de bulunmaktadır. Bunlar; kronik tütün içiciliği, özellikle bayan cinsiyette gebelik ve gebelik hipertansiyonu (preeklampsi-eklampsi), ani tansiyon yüksekliğine sebep olan madde (uyuşturucu veya uyarıcı madde) kullanımı, fazla miktarda tuzlu gıdalarla beslenme sayılabilir. 

AAD nasıl oluşur?

Aort damarı 3 tabakadan oluşur; intima (en içteki tabaka), media (orta tabaka), adventisya (en dış tabaka). İşte AAD, en içteki intima veya ortadaki media tabakasında oluşan bir transvers (enine) yırtığın ilerleyerek bu iki tabaka arasına kan birikmesi (hematom) ile oluşur. Bu yırtığın gerçekleşmesi kalbin sol ventrikülünün (sol karıncık) pulsatil (ritmik) ejeksiyon (fırlatma) gücünün aort duvarında oluşturduğu travmadan kaynaklandığı düşünülmektedir. Bu mekanik tazyik sonucu  aort duvarında yırtık uzunlamasına ve kesintisiz bir ayrışmaya neden olur. Aort diseksiyonunda yırtık (intimal tear), başladığı damar bölgesinden yukarıya (proksimale yani kalbe doğru) veya aşağıya distale (yani iç organlara giden yönde) ilerleyebilir. Distale ilerlerse inen aort (göğüs kafesindeki aort parçası) ve abdominal aorta (karın içindeki aort parçası)  doğru devam eder ve bu bölgelerdeki organlara (özellikle barsaklar, dalak ve böbrekler) giden aort dallarının dolaşımını bozabilir (malperfüzyon sendromu). Eğer  intimal tear proksimale ilerlerse aort kökünü yırtabilir, aort kapağın yapısını ve çalışmasını bozabilir, ya da koroner arterlerin (özellikle sağ koroner arter) ağızlarını (ostiyum) tıkayabilir/sıkıştırabilir. Bu durumda hastada ani gelişen akut aort kapak yetersizliği ve buna bağlı akciğer ödemi veya akut miyokard enfarktüsü (kalp krizi)  gerçekleşebilir. Bu iki tablo da ölümcüldür ve hemen düzeltilmesi gerekir. Ayrıca aort diseksiyonu rüptüre olup (yırtılıp) perikard (kalbin etrafını saran zar) boşluğuna birikirse kalp tamponadı (kalp sıkışması) gelişir ki bu da AAD’lu hastalarda en önemli ölüm nedenidir.

AAD’larında semptomlar nelerdir? (Yazının 2. bölümünde bu sorunun cevabı ayrıntılı yazılacaktır)